Żylaki powrózka nasiennego lub varicocoele, to choroba dotycząca tylko mężczyzn, ponieważ powrózek nasienny prowadzi różne struktury anatomiczne do jądra, które jak wiadomo występuje tylko u mężczyzn.

Żylaki powrózka nasiennego zdarzają się u 11% dorosłych mężczyzn i u 25% z nieprawidłową analizą nasienia.

Nieznany jest związek między żylakami a osłabioną płodnością męską ale dane WHO jasno określają, że żylaki są związane z nieprawidłowościami nasienia stwierdzanymi w spermiogramie, zmniejszoną objętością jądra i osłabieniu funkcji komórek Leydiga.

W badaniu USG żylaki powrózka nasiennego jawią się jako poszerzone, rurowate struktury w mosznie i pachwinie odpowiadające poszerzonym splotom żylnym (tzw. wiciowatym). 

W badaniu USG z opcją color doppler lub power doppler potwierdzeniem żylaków powrózka nasiennego jest wzmożona fala przepływu naczyniowego podczas parcia tłocznią brzuszną (tzw. próba Valsalvy), a w badaniu dopplerowskim wsteczna fala przepływu krwi w naczyniach żylnych. 

Żylaki powrózka nasiennego dzielimy na:

1. Subkliniczne – niewyczuwalne przy palpacji i niewidoczne przy próbie Valsalvy, ale widoczne jako refluks w badaniu Dopplerowskim
2. Stopień I – Wyczuwalne przy palpacji tylko przy próbie Valsalvy, ale nie w spoczynku
3. Stopień II – Wyczuwalne w spoczynku, ale niewidoczne
4. Stopień III – Widoczne i wyczuwalne w spoczynku

ICD-10: I86.1